SCHOORL – “Ik heb vrienden die niet meer publiekelijk voor hun Joods zijn durven uit te komen uit angst voor een reactie en soms ook agressie. Voor mij is het een uiting van respect dat ik bij een bijeenkomst zoals vandaag een keppeltje draag. Hierop krijg ik de laatste jaren kritiek. Ik krijg steeds meer de vraag of dat wel verstandig is om te doen: het zou misschien een reactie kunnen oproepen.”
Tijdens de herdenking van Kamp Schoorl bij het monument naast Buitencentrum Schoorlse Duinen aan de Oorsprongweg benadrukte burgemeester Lars Voskuil dinsdagmiddag zijn zorgen over de toenemende onverdraagzaamheid en het antisemitisme. Dit steekt nog eens extra de kop op sinds de oorlog tussen Israël en Hamas. Hij noemt ook het opbloeien van retoriek en kunstmatige tegenstellingen zorgelijk, iets dat lijkt op de situatie in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw.
Keppeltje
De burgemeester sprak onder andere over het keppeltje dat hij ook tijdens deze bijeenkomst droeg. “Voor mij is het een vanzelfsprekendheid dat ik tijdens momenten als dit een keppeltje draag. Het is een uiting van respect. Maar hierop krijg ik de laatste jaren kritiek. Ook tijdens de vorige bijeenkomst. Ik krijg steeds meer de vraag of het wel verstandig is om een keppel te dragen: het zou misschien een reactie kunnen oproepen.”
“In een land als ons vrije Nederland dat zich zo voor laat staan op verdraagzaamheid en ruimte om te zijn wie je bent, past het niét dat je alleen kunt zijn wie je bent, als je het onopvallend doet. Daartegen moeten we ons samen krachtig blijven verzetten.”
Voskuil noemt daarnaast de afnemende kennis van de holocaust en het geloof erin zichtbaar. “Het lijkt soms of de geschiedenis beetje bij beetje herschreven wordt. Vaak gebeurt dit uit onwetendheid, niet zelden uit ongeloof. Steeds meer jongeren zijn onvoldoende op de hoogte van de holocaust of ze betwijfelen of de holocaust wel echt gebeurd is. Het lijkt alsof de lessen van toen nu niet meer de boodschap en zeggenschap hebben die voor ons zo pijnlijk vanzelfsprekend zijn.”
De burgemeester twijfelde over het al dan niet doorgaan van deze bijeenkomst, omdat het een reactie zou kunnen oproepen. Maar hij wil blijven werken aan vrede en verdraagzaamheid en daarom is deze herdenking belangrijk. De vreselijke aanslag van Hamas op 7 oktober en de proportionele – of juist niet proportionele – reactie van de Israëlische regering mogen geen reden zijn tot relativering of minimalisering van de verschrikkingen die plaatsvonden in Kamp Schoorl en daarbuiten.
De tekst gaat onder de foto verder.
Ronny Naftaniel.
Bang voor hun identiteit
Ronny Naftaniel, een Nederlandse activist van Joodse afkomst wier ouders kamp Westerbork overleefden, is net zo bezorgd. Hij richtte zich speciaal op de leerlingen van basisschool Teun de Jager die de bijeenkomst bijwoonden.
“De haat tegen de Joden is niet verdwenen na het verslaan van de nazi’s. In toenemende mate zijn Joodse kinderen bang en benauwd om voor hun identiteit uit te komen. Ze verbergen een Davidster onder hun trui, ze durven het niet te tonen. Als ze er één dragen, dan laten ze ook niet hun keppel zien. Die bedekken ze met een pet of ze nemen hem af.”
“Joodse studenten op universiteiten horen dat ze niet welkom zijn. Het bordje ‘Verboden voor Joden’ uit de Tweede Wereldoorlog is vervangen door het bordje ‘geen zionisten hier’. Maar de betekenis het hetzelfde. Natuurlijk is dit verhaal niet te vergelijken met de volkerenmoord van zesmiljoen Joden door de nazi’s, maar alles heeft een begin. Juist daarop moet je alert zijn. Het is gebeurt, en het kan dus weer gebeuren.”
Neergeknalt, vergast of gemarteld
In niet mis te verstane bewoordingen sprak hij over de gruwelijkheden in de oorlog. Naftaniel noemt Kamp Schoorl “het voorportaal van de dood”. “Van de zevenhonderd mannen die hier gevangen zaten, overleefden maar twee mensen de oorlog. Zij zijn neergeknalt, vergast, of stierven door marteling of honger. Een deel van hen pleegde zelfmoord uit pure wanhoop. Ze gooiden zich van de steengroeve van Mauthausen de diepte in, want de slavenarbeid die zij daar verrichtten was onmenselijk. Hun enige ‘misdaad’ was dat ze Joods waren, want alle Joden moesten volgens de nazi-ideologie vernietigd worden.”
De tekst gaat onder de foto verder.
Rabbijn S. Spiero.
Gedichten, muziek en gebed
Na de twee toespraken lazen drie leerlingen van basisschool Teun de Jager hun zelfgeschreven gedichten voor. Op hun eigen wijze gaven zij de schrijnende situatie van destijds weer. Daarna volgde een muzikaal optreden van het koor Hejmisj Zain. Rabbijn S. Spiero sprak – voorafgaand aan de minuut stilte – het Jizkor-gebed uit. Hierna volgde een bloemlegging door individuën en vertegenwoordigers van diverse organisaties.
De tekst gaat onder de foto’s verder.
Ivar, Emilie en Femke van basisschool Teun de Jager.
—
Over Kamp Schoorl
Het monument van Kamp Schoorl is in 1991 opgericht door de Stichting Vriendenkring Mauthausen en staat bij Buitencentrum Schoorlse Duinen aan de Oorsprongweg. Met het monument worden de mensen herdacht die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Kamp Schoorl werden gedeporteerd naar concentratiekampen zoals Mauthausen.
In februari 1941 werden de eerste 427 Joodse mannen naar Kamp Schoorl gebracht na razzia’s in Amsterdam. Dit leidde tot de Februaristaking, een groot protest tegen de Duitse bezetters. In juni 1941 volgde een nieuwe razzia, waarbij 310 joodse mannen naar Kamp Schoorl werden gebracht. In totaal werden ongeveer 1900 mensen via Kamp Schoorl naar andere nazi-kampen gedeporteerd. Meer dan 1000 van hen keerden niet terug. (Foto’s uit de livestream van de gemeente Bergen).
(Bron foto: gemeente Bergen).